Mặc dù trước khi đóng mới giàn TAD, thiết kế kỹ thuật đã được tính toán kỹ như “đo ni đóng giày” với điều kiện địa chất đặc biệt ở Hải Thạch – Mộc Tinh, nhưng để biết được khi khoan dưới “âm phủ” 4.000m sẽ xảy ra chuyện gì thì có lẽ trừ khi có “Tôn Ngộ Không” độn thổ xuống đó!
Kỳ 2: Cùng “Khủng long biển” chế ngự biển sâu
Trên những giàn khoan khí bình thường, công tác an toàn đã phải được đặt lên hàng đầu. Hải Thạch – Mộc Tinh lại là mỏ khí đốt có nhiệt độ cao – áp suất cao nên công tác bảo đảm an toàn trên giàn càng đòi hỏi gắt gao hơn. Người làm việc phải tuân thủ tuyệt đối các quy tắc an toàn và công việc đòi hỏi phải thực hiện chính xác từng chi tiết, mọi người phối hợp nhau một cách nhịp nhàng, bài bản nhất.
Chúng tôi từng đi nhiều giàn khoan dầu khí, nhưng ở Hải Thạch – Mộc Tinh là yêu cầu về an toàn cao nhất. Mọi người không được dùng điện thoại, máy chụp ảnh khi đi tham quan trên giàn. Nhà báo cũng chỉ được phép mang theo máy ảnh, nhưng tuyệt đối không được dùng đèn flash và chỉ được chụp ở những nơi mà người hướng dẫn cho phép. Tất nhiên là trước đó, chúng tôi đều phải học qua một khóa về an toàn trên giàn và tất cả đều phải mặc đồ bảo hộ trước khi ra bên ngoài…
 |
| CBCNV làm việc trên giàn đều muốn góp phần khẳng định chủ quyền biển đảo Việt Nam |
Sở dĩ yêu cầu an toàn gắt gao như vậy là bởi vì chỉ cần một tia lửa điện nhỏ phát ra, gặp chỗ bị rò khí thì có thể dẫn đến cháy nổ ngay lập tức.
Thế nhưng, theo anh Trần Hồng Nam – Tổng Giám đốc PVEP, nguyên Tổng Giám đốc BIENDONG POC thì điều đáng sợ nhất ở đây chính là áp suất vỉa và áp suất vỡ vỉa.
Anh Nam cắt nghĩa thế này: Khi muốn khoan qua vùng áp suất cao của vỉa thì áp suất trong lòng giếng khoan phải cao hơn áp suất vỉa. Bởi nếu áp suất trong lòng giếng mà thấp hơn áp suất bên ngoài thì sẽ dẫn đến hiện tượng phụt khí vào bên trong giếng và phụt lên phía trên giàn do chênh lệch áp suất. Nhưng ngược lại, nếu áp suất trong lòng giếng khoan mà cao hơn áp suất vỡ vỉa thì sẽ gây ra hiện tượng làm vỡ vỉa đất đá bên dưới, làm dung dịch khoan chui hết vào bên trong vỉa. Khi đó, lòng giếng bị mất áp suất đột ngột do mất dung dịch khoan nên dung dịch khoan từ bên ngoài sẽ quay lại phun ngược vào lòng giếng, càng gây nguy hiểm hơn.
Điều mấu chốt ở đây là chênh lệch giữa áp suất vỉa và áp suất vỡ vỉa là quá nhỏ, chỉ vào khoảng 5-10 bar (gần bằng 5-10 atm). Mà dưới độ sâu thẳng đứng hơn 4.000m khoan như ở Hải Thạch – Mộc Tinh, việc kiểm soát chỉ số áp suất nhỏ như thế bằng độ nặng của dung dịch khoan là một thử thách quá lớn với các thợ khoan…
Vấn đề là ở chỗ, khó mấy cũng phải làm, bởi không thể để xảy ra một sai sót nào dù là nhỏ nhất trên giàn khí. Sau đó được giải quyết bằng cách cải tiến dung dịch khoan, kiểm soát một cách tỉ mỉ, cẩn trọng nhất.
Còn nhiệt độ cao của giếng sẽ làm cho dung dịch khoan khi lên trên bề mặt có nhiệt độ rất cao, khoảng 70-80oC, có lúc lên cao gần 100oC, nước cứ bốc hơi liên tục. Tuy việc xử lý dung dịch này để tái sử dụng hoặc thải bỏ ra môi trường là do máy móc làm, nhưng trong quá trình khoan, con người cũng phải thường xuyên tiếp xúc với nó dù muốn hay không. Mà không chỉ có nóng, loại dung dịch này còn chứa các hóa chất rất độc hại cho sức khỏe con người khi hít vào.
Nếu nói các anh bám trụ với dự án là vì bản thân mình, vì thu nhập hay cơ hội thăng tiến nghề nghiệp thì hoàn toàn không phải, bởi như đã nói, dự án này không mang lại cho các anh điều đó mà hoàn toàn là ngược lại! Đây là một dự án quá “xương xẩu” và nhiều rủi ro, trong khi đối với những người giỏi nghề thì thời điểm ngành dầu khí lúc đó có quá nhiều dự án khác hấp dẫn hơn để chọn. Như vậy, đó chắc chắn phải là một thứ động lực, một tình yêu to lớn hơn chủ nghĩa cá nhân rất nhiều!
Anh Võ Văn Phúc, người trực tiếp có mặt trên giàn PV DRILLING V thời gian đầu chia sẻ rằng, bản thân anh và hầu hết mỗi anh em đang làm việc ở đây đều có một động lực tinh thần mạnh mẽ, đó chính là tình yêu quê hương, đất nước, là tinh thần quyết tâm khẳng định chủ quyền Việt Nam. Anh Phúc nói, mỗi kỹ sư, công nhân làm việc trên giàn đều mong muốn đóng góp chút công sức của mình để xây dựng lên một công trình biển bền vững vĩnh viễn, nó như một cột mốc để khẳng định chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Đến bây giờ, có thể nói điều các anh mong muốn đã thành hiện thực. Dự án Biển Đông 01 thành công rực rỡ, tổ hợp giàn công nghệ trung tâm PQP-HT hiện hữu sừng sững giữa Biển Đông đúng như tên gọi mà người ta đã đặt cho nó: “Khủng long biển”.
Trở lại câu chuyện khoan ở Hải Thạch – Mộc Tinh, có lần, chúng tôi trực tiếp nghe Tổng giám đốc PV Drilling Phạm Tiến Dũng, nay là Phó Tổng Giám đốc Petrovienam cho biết một chi tiết rằng, trước khi giàn TAD tiến hành khoan cho Hải Thạch – Mộc Tinh thì phía BIENDONG POC có yêu cầu PV Drilling ký một cam kết, nếu khoan không thành công thì phải đền bù. Khoan ở đây quá khó, nếu PV Drilling khoan không thành công thì sẽ làm chậm tiến độ dự án, tiến độ First Gas… ảnh hưởng rất lớn đến đối tác. Cho nên việc BIENDONG POC yêu cầu có một bảng cam kết như thế trong hợp đồng cũng là điều dễ hiểu.
 |
| Giám đốc PVD Deepwater Nguyễn Văn Thọ |
Vào thời điểm 2010-2011, anh Nguyễn Văn Thọ – Giám đốc PVD Deepwater là Quản lý dự án khoan kể rằng, trong thời gian khoan ban đầu, rất nhiều khó khăn đã xảy ra và tất nhiên là liên tục có những lỗi nhỏ, dừng giàn. Nhưng kể từ năm thứ hai trở đi, khi mọi người đã quen với thiết bị công nghệ của PV DRILLING V cũng như sự phối hợp công việc đã nhịp nhàng hơn thì mọi thứ bắt đầu vận hành trơn tru. 4 năm liên tiếp sau đó, giàn PV DRILLING V đạt an toàn tuyệt đối với hiệu suất khoan rất cao, lên đến 95%.
Mặc dù trước khi đóng mới giàn TAD, mọi người đã tính toán rất tỉ mỉ về thiết kế kỹ thuật, như “đo ni đóng giày” với điều kiện địa chất đặc biệt ở mỏ Hải Thạch – Mộc Tinh rồi, nhưng để biết được dưới “âm phủ” sẽ xảy ra chuyện gì khi khoan thì có lẽ trừ khi có “Tôn Ngộ Không” độn thổ xuống đó! Cho nên khi tiến hành khoan ở giếng Mộc Tinh 2X, một giếng sâu nhất và nhiệt độ cũng cao hơn nhiều so với các giếng khác ở Mộc Tinh thì sự cố bất ngờ đã xảy ra…
Đó là trong quá trình bơm xi-măng xuống giếng thì xi-măng không đông bình thường như các giếng trước đó, tạo ra những lỗ hổng trong lòng giếng. Anh em khoan đã tìm đến những chuyên gia ở những công ty hàng đầu thế giới nhưng cũng không giải quyết được, bởi đơn giản là chưa ai gặp trường hợp tương tự như vậy. Cuối cùng, đội ngũ khoan người Việt phải tự mày mò nghiên cứu. Và giải pháp đã được tìm thấy sau đó là dùng một loại phụ gia có tên polyme pha vào xi-măng giúp xi-măng đông đều mà không bị lắng như loại cũ.
Rồi đến chuyện mất dung dịch. Đây từng là câu chuyện nan giải và là trở ngại hàng đầu khiến BP gặp rất nhiều khó khăn khi khoan các giếng thăm dò trước đây. Mất dung dịch khi khoan ở Hải Thạch – Mộc Tinh rất nặng, nên muốn khoan thành công thì bắt buộc phải thay đổi, cải tiến dung dịch khoan sao cho phù hợp.
Trên đây chỉ là hai trong số rất nhiều sáng kiến, cải tiến kỹ thuật tiêu biểu mà anh em kỹ sư người Việt đã nghiên cứu, thực hiện để tự khắc phục những khó khăn trong suốt quá trình làm việc tại dự án. Rất nhiều sáng kiến kỹ thuật đó đã góp phần tạo nên thành công của Biển Đông 01 nói chung như hôm nay. Nó góp phần chứng tỏ sức mạnh nội lực, trí tuệ và bản lĩnh của người lao động dầu khí Việt Nam.Trước đây, BP dùng dung dịch khoan gốc nước và kết quả vẫn xảy ra nhiều sự cố. Đó là bài học để BIENDONG POC và PV Drilling nghiên cứu ứng dụng dung dịch khoan khác, cụ thể là dung dịch khoan gốc dầu tổng hợp. Nhưng việc sử dụng loại dung dịch này lại làm phát sinh thêm một vấn đề là phải đảm bảo một số tiêu chuẩn môi trường trước khi thải ra biển. Cho nên phía quản lý dự án và đơn vị cung cấp dung dịch khoan phải xin phép Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp giấy chứng nhận sử dụng… Kết quả là từ khi thay thế, dung dịch khoan này không những phù hợp với điều kiện mỏ khiến quá trình khoan trở nên thuận lợi hơn rất nhiều mà còn giúp dự án tiết kiệm được một khoản chi phí do giá thành rẻ hơn loại dung dịch cũ.
Hôm trò chuyện với anh Thọ, chúng tôi có hỏi anh – người đã tham gia đặt bút viết những dòng đầu tiên về thiết kế giàn PV DRILLING V, cũng như theo sát chiến dịch khoan 5 năm ở Dự án Biển Đông về những điều tạo nên thành công của chiến dịch khoan. Anh Thọ trả lời ngay: “Đó là do con người Việt Nam”.
Anh lý giải, cụ thể ở đây là tinh thần quyết tâm, là sức mạnh nội lực của người Việt. “Chúng tôi gồm cả những anh em bên BIENDONG POC đã tự tìm tòi, rồi từ đó đề ra những yêu cầu để nâng cấp các thiết bị sao cho phù hợp với điều kiện khoan khắc nghiệt của dự án. Tất cả là do người Việt tính toán, tìm hiểu và đưa ra. Nếu chúng tôi không tự tìm hiểu, không ra những yêu cầu kỹ thuật thì hãng đóng giàn cũng không biết đâu mà làm. Đóng một giàn TAD đối với họ không khó, nhưng để đóng được giàn như PV DRILLING V, bắt buộc chúng tôi phải là người vẽ ra nó. Mà để vẽ ra được giàn, chúng tôi phải cùng nhau nghiên cứu hàng trăm, hàng nghìn trang tài liệu về Hải Thạch – Mộc Tinh mà BP để lại”.
Có thể nói, 5 năm khoan thành công cho Dự án Biển Đông 01 là quá trình tuyệt vời đã tôi rèn nên một thế hệ chuyên gia, kỹ sư khoan mới đầy bản lĩnh, kinh nghiệm, đáp ứng yêu cầu khoa học kỹ thuật cao cho PV Drilling nói riêng và ngành Dầu khí Việt Nam nói chung. Sắp tới đây, đội ngũ khoan đó cùng giàn TAD PV DRILLING V sẽ tiến hành khoan cho những dự án khác, cũng khó và phức tạp không kém gì so với ở Hải Thạch – Mộc Tinh. Ví dụ như: Sao Vàng – Đại Nguyệt, Cá Voi Xanh… Nhưng không như ngày trước, họ đã không còn những bỡ ngỡ hay lo lắng ban đầu, họ đã tự tin và vững vàng hơn rất nhiều.
Ở giai đoạn mà những mỏ dầu khí cũ gần bờ đã được khai thác nhiều năm và sản lượng đã đến hồi sụt giảm nặng thì PVN buộc phải tiến hành thăm dò, khai thác ở những mỏ mới, vùng nước xa hơn, sâu hơn và tất nhiên là điều kiện thăm dò, khai thác cũng khó khăn hơn. Và đó cũng chính là thời điểm mà đội ngũ khoan của PV Drilling hay PVD Deepwater nói riêng có cơ hội phát huy hết nội lực và bản lĩnh của mình. Đúng như chiến lược phát triển mà PV Drilling từng đề ra là “Khoan sâu hơn – Vươn xa hơn”.
Sức mạnh của… niềm tin
 |
| Trao đổi trong ca làm việc |
Một điều quan trọng góp phần tạo nên thành công về khoan nói riêng và cả Dự án Biển Đông 01 nói chung, đó là sức mạnh của niềm tin! Điển hình là câu chuyện về bảng cam kết giữa Biển Đông POC và PV Drilling ký trước khi bắt tay vào chiến dịch khoan cho dự án.
Tất nhiên, phía PV Drilling đã ký vì họ có một niềm tin mãnh liệt vào khả năng của mình, cùng những tính toán chi li nhất trước đó. Cụ thể ở đây là việc đóng giàn TAD đúng thiết kế kỹ thuật và việc đảm bảo một đội ngũ nhân sự làm chủ được công nghệ khoan.
Rồi đến các khâu như lên thiết kế giếng khoan, phương án khoan cũng được cả ê-kíp người Việt làm rất chắc chắn. Đó là cơ sở để tất cả tin sẽ vượt qua những khó khăn về mặt kỹ thuật. Tuy nhiên, khi bắt tay vào thực hiện dự án, từ lãnh đạo đến công nhân viên đều quán triệt phương châm làm việc là: “Tự tin nhưng không duy ý chí”.
Ngoài ra, không thể phủ nhận những bài học kinh nghiệm mà phía BP để lại cho Việt Nam có giá trị rất đắt. Và cả sự có mặt của những người cũ của BP trong dự án này cũng là một lợi thế lớn bởi họ nắm rất rõ những khó khăn ở đây.
Lê Trúc
