Đầu tư xây dựng Nhà máy Đạm Phú Mỹ: Một tầm nhìn chiến lược sáng suốt

1. Cuối thập niên 1990, sau giai đoạn hình thành và phát triển công nghiệp khai thác dầu khí, đặc biệt sau khi dòng khí đầu tiên được đưa vào bờ năm 1995, ngành Dầu khí Việt Nam đi vào giai đoạn phát triển khâu sau bằng việc triển khai các dự án chế biến dầu khí. Một trong số đó là dự án sản xuất phân đạm quy mô lớn từ nguồn nguyên liệu khí.

Lễ động thổ xây dựng Nhà máy Đạm Phú Mỹ

Việt Nam là một nước nông nghiệp, nông dân chiếm hơn 70% dân số, nhu cầu phân đạm hàng năm lên tới hơn 2 triệu tấn, nhưng khi đó cả nước chỉ có duy nhất một Nhà máy Phân đạm Hà Bắc có sản lượng chỉ đáp ứng được khoảng 7% – 10% nhu cầu. Hàng năm nước ta phải bỏ ra một khoản ngoại tệ rất lớn hàng trăm triệu đôla để nhập khẩu lượng phân đạm cần thiết. Việt Nam tự hào là một trong những quốc gia đứng hàng đầu thế giới về xuất khẩu gạo, nhưng chúng ta phải chi ra khoản ngoại tệ tương đương giá trị của 1,5 triệu tấn gạo xuất khẩu để đổi lấy số phân bón trên.

Và vấn đề không chỉ dừng lại ở đó, thị trường phân urê trong nước phụ thuộc gần như tuyệt đối vào thị trường quốc tế, giá bán urê biến động thường xuyên theo sự biến động của giá thế giới. Những cơn sốt nóng, sốt lạnh diễn ra triền miên; sốt nóng thì nông dân chịu thiệt hại, còn sốt lạnh thì doanh nghiệp bị thua lỗ, phá sản. Chính vì vậy, việc đầu tư dự án sản xuất phân đạm quy mô lớn mà cụ thể giai đoạn đó là Nhà máy Đạm Phú Mỹ là một tất yếu khách quan, là giải pháp căn cơ và chắc chắn để tháo gỡ tình trạng nói trên.

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng (năm 1996) đưa ra quyết định: Xây dựng nhà máy sản xuất phân đạm số 1 từ khí có công suất 60-80 vạn tấn/năm. Và để thực hiện chủ trương này của Đại hội cũng như Nghị quyết 06/1997/QH10 ngày 05/12/1997 của Quốc hội khóa X về Dự án Khí – Điện – Đạm tại Bà Rịa – Vũng Tàu, Chính phủ đã đưa dự án sản xuất phân đạm vào chương trình kêu gọi đầu tư từ các nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, do chi phí đầu tư lớn và thời điểm đó giá phân bón thế giới đang ở mức thấp, nếu xem xét đơn thuần về hiệu quả kinh tế thì dự án có độ rủi ro cao, thiếu hấp dẫn, nên đã không có nhà đầu tư nước ngoài nào quan tâm đầu tư dự án… Trước tình thế đó, các cấp lãnh đạo Chính phủ vẫn quyết tâm thực hiện dự án bằng nội lực.

Quá trình thi công Nhà máy Đạm Phú Mỹ

2. Ngày 27/12/2000, Chính phủ ra quyết định giao cho Tổng công ty Dầu khí Việt Nam (tiền thân của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam – Petrovietnam) đầu tư xây dựng Nhà máy sản xuất phân đạm tại Khu công nghiệp Phú Mỹ I, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.

Nhà máy Đạm Phú Mỹ trở thành nhà máy đầu tiên ở Việt Nam thuộc khâu sau của ngành Dầu khí và được thực hiện theo phương thức hợp đồng EPCC với tổng mức đầu tư 445 triệu USD, công suất 740.000 tấn urê/năm. Liên danh nhà thầu quốc tế uy tín Technip (Italy) – Samsung (Hàn Quốc) là đơn vị thực hiện.

Tháng 12/2004, Nhà máy Đạm Phú Mỹ chính thức khánh thành. Sản phẩm Đạm Phú Mỹ xuất hiện trên thị trường đã làm thay đổi căn bản tình hình cung cầu và thị trường phân bón. Cụ thể, Đạm Phú Mỹ đã đáp ứng gần 40% nhu cầu phân đạm của cả nước, góp phần giảm đáng kể sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu, giảm các cơn sốt do tình trạng đầu cơ và các ảnh hưởng bên ngoài gây nên, góp phần ổn định thị trường trong nước, giúp cho nguồn vật tư đầu vào sản xuất nông nghiệp được ổn định, vị thế của nông sản Việt Nam được nâng cao.

Bên cạnh đó, với việc tham gia vào hệ thống phân phối Đạm Phú Mỹ, công việc kinh doanh của các đại lý phân bón trở nên ổn định hơn nhiều so với khi kinh doanh hàng nhập khẩu. Lượng ngoại tệ mà chúng ta phải chi ra để nhập khẩu phân đạm nay lại tiết kiệm được để bổ sung cho các chương trình quan trọng khác của đất nước. Thương hiệu Đạm Phú Mỹ cũng ngày càng khẳng định uy tín và góp phần tăng niềm tự hào về thương hiệu Việt, thiết thực cổ vũ và góp phần trong phong trào Người Việt Nam dùng hàng Việt Nam.

Thắng lợi này càng chứng tỏ quyết định đầu tư xây dựng Nhà máy Đạm Phú Mỹ không chỉ có sự dũng cảm mà còn hết sức đúng đắn, thể hiện một tầm nhìn chiến lược sáng suốt và dài hạn. Nhà máy Đạm Phú Mỹ đã góp phần đa dạng hóa phương thức sử dụng và nâng cao giá trị nguồn tài nguyên dầu khí, đưa những thành tựu của nền công nghiệp hiện đại tới người nông dân, đảm bảo an ninh lương thực và góp phần vào sự nghiệp phát triển nông nghiệp nước nhà.

Nhà máy Đạm Phú Mỹ

Thành công, kinh nghiệm và bài học từ Đạm Phú Mỹ đã trở thành cơ sở đào tạo đội ngũ cán bộ cho ngành hóa dầu của cả nước, với kinh nghiệm có được đó, các nhà máy sản xuất phân đạm khác tiếp tục được hoàn thành, với các sản phẩm như Đạm Cà Mau, Đạm Ninh Bình… tham gia vào thị trường, giúp Việt Nam đã hoàn toàn tự chủ nguồn cung và tiến tới xuất khẩu phân đạm.

Có thể nói, đứa con đầu lòng của ngành hóa dầu đã không phụ công những người khai sinh ra nó và xứng đáng là “người anh cả” trong ngành hóa dầu Việt Nam.

L.T